Không phải ai được chẩn đoán đục thủy tinh thể cũng cần phải mổ ngay. Trên thực tế, rất nhiều trường hợp có thể trì hoãn phẫu thuật nếu bệnh chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực. Vậy khi nào cần phẫu thuật đục thủy tinh thể để đảm bảo kết quả điều trị tối ưu?
Đục thủy tinh thể là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh tiến triển âm thầm, không gây đau, khiến nhiều người chủ quan hoặc nhầm lẫn với tình trạng lão thị thông thường. Tuy nhiên, nếu để muộn, đục thủy tinh thể có thể gây suy giảm chất lượng sống và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng. Vậy khi nào cần phẫu thuật đục thủy tinh thể?
Đục thủy tinh thể là gì?
Bên trong mắt chúng ta có một chiếc “thấu kính tự nhiên” gọi là thủy tinh thể. Thủy tinh thể giúp hội tụ ánh sáng để chúng ta nhìn rõ mọi vật từ gần đến xa. Nhưng theo thời gian, thấu kính này có thể trở nên mờ đục, khiến hình ảnh nhìn thấy bị nhòe đi, không còn trong trẻo như trước, giống như đang nhìn qua một lớp kính mờ hoặc bụi bẩn.
Tình trạng này gọi là đục thủy tinh thể, và nguyên nhân phổ biến nhất là quá trình lão hóa, thường gặp ở người trên 60 tuổi. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xuất hiện sớm hơn do chấn thương mắt, biến chứng sau phẫu thuật, tiếp xúc ánh nắng mạnh kéo dài, hoặc mắc các bệnh lý chuyển hoá như tiểu đường. Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc nhỏ mắt chứa corticosteroid nếu dùng lâu dài cũng có thể làm tăng nguy cơ bị đục thủy tinh thể.
Điều đáng chú ý là quá trình đục diễn ra rất âm thầm, không gây đau. Nhiều người chỉ phát hiện khi thị lực giảm đi rõ rệt. Ở người lớn tuổi, triệu chứng này còn dễ bị nhầm với tình trạng mắt mờ do tuổi tác, khiến việc điều trị bệnh trở nên trì hoãn.
Khi nào cần phẫu thuật đục thủy tinh thể?
Không phải ai phát hiện bị đục thủy tinh thể cũng cần mổ ngay. Trên thực tế, nhiều người vẫn có thể sinh hoạt bình thường nếu mức độ đục còn nhẹ và chưa ảnh hưởng đến vùng nhìn rõ nhất của mắt. Vậy khi nào cần phẫu thuật đục thủy tinh thể?
Thời điểm nên xem xét mổ đục thủy tinh thể là khi bệnh nhân cảm thấy khó khăn trong các hoạt động thiết yếu hằng ngày như: lái xe, đọc sách, xem TV, nấu ăn hoặc làm các công việc cần thị lực cao. Một dấu hiệu khác có giá trị chẩn đoán là thị lực không còn được cải thiện dù đã sử dụng kính điều chỉnh đúng số. Ngoài ra, các triệu chứng như lóa sáng khi đi vào ban đêm, nhìn mờ như có sương mù, hoặc xuất hiện hình đôi là các biểu hiện thường gặp và cần được Bác sĩ lưu tâm.
Trong trường hợp này, Bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành đo thị lực, đánh giá mức độ đục của thủy tinh thể bằng các thiết bị chẩn đoán chuyên sâu, từ đó đưa ra tư vấn về thời điểm phẫu thuật phù hợp nhất với từng bệnh nhân. Việc phát hiện và xử lý đúng thời điểm sẽ giúp đảm bảo hiệu quả hồi phục thị lực và giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng.
Có nên chờ “đục chín” rồi mới mổ không?
Trong nhiều thập kỷ trước, bệnh nhân thường “chờ đục chín” – tức là đợi đến khi thủy tinh thể đục hoàn toàn, nhân cứng rõ thì mới tiến hành phẫu thuật. Điều này chủ yếu do hạn chế của công nghệ mổ thời bấy giờ, đòi hỏi thủy tinh thể đủ cứng để tách và hút ra dễ hơn. Tuy nhiên, quan điểm này không còn phù hợp với Y học hiện đại. Ngày nay, với sự ra đời của công nghệ phẫu thuật đục thủy tinh thể bằng laser Femtosecond, người bệnh hoàn toàn có thể mổ ở giai đoạn sớm, khi đục bắt đầu ảnh hưởng đến thị lực chứ không cần đợi “chín” mới can thiệp.
Việc can thiệp sớm, không chỉ an toàn hơn, bảo toàn tốt hơn cấu trúc của mắt, mà còn hạn chế các biến chứng hậu phẫu như phù hoàng điểm, viêm nội nhãn hoặc tổn thương võng mạc. Bên cạnh đó, việc mổ ở giai đoạn sớm cũng thường giúp rút ngắn thời gian mổ, giảm năng lượng sử dụng trong mắt và tăng khả năng phục hồi thị lực nhanh chóng sau can thiệp. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để bệnh nhân có thể lựa chọn các loại thủy tinh thể nhân tạo cao cấp, đáp ứng thị lực tốt sau mổ và ít phụ thuộc kính.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mổ
Việc quyết định khi nào cần phẫu thuật đục thủy tinh thể không chỉ dựa vào một tiêu chí duy nhất, mà là tổng hòa nhiều yếu tố. Trước hết, mức độ suy giảm thị lực thực tế là một chỉ số quan trọng. Có những bệnh nhân dù thị lực còn cao vẫn than phiền vì không thể nhìn rõ khi lái xe ban đêm, đọc văn bản trên máy tính, hay bị lóa sáng khi ra đường.
Ngược lại, cũng có người dù thị lực giảm sâu, chỉ còn 3/10 hoặc thậm chí dưới 2/10, nhưng không cảm thấy ảnh hưởng nhiều vì công việc và sinh hoạt hằng ngày không yêu cầu thị lực cao, như chỉ ở nhà, không lái xe, không làm việc gần.
Do đó, Bác sĩ sẽ luôn đánh giá song song giữa kết quả thị lực đo được và mức độ suy giảm thực tế của người bệnh. Nếu người bệnh cảm thấy thị lực không còn đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, lao động, hoặc gây bất an khi di chuyển, thì đó chính là thời điểm cần xem xét chỉ định.
Bên cạnh đó, tuổi tác và tình trạng sức khỏe toàn diện cũng là các yếu tố quan trọng. Người cao tuổi có bệnh nền như tim mạch, hô hấp, hoặc tiểu đường cần được đánh giá kỹ trước mổ nhằm đảm bảo an toàn và mức độ hồi phục sau phẫu thuật. Nhu cầu công việc và sinh hoạt cũng cần được Bác sĩ lắng nghe, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi nhưng vẫn hoạt động xã hội hoặc làm việc văn phòng.
Ngoài ra, khả năng tài chính cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lựa chọn kỹ thuật phẫu thuật và loại thủy tinh thể nhân tạo. Về thủy tinh thể nhân tạo, loại đơn tiêu chuẩn thường có chi phí thấp hơn, chỉ hỗ trợ nhìn rõ ở một khoảng cách (thường là xa), nên người bệnh vẫn cần đeo kính hỗ trợ khi đọc sách hoặc làm việc.
Ngược lại, các loại đa tiêu hoặc thủy tinh thể có chức năng chống loạn thị sẽ có chi phí cao hơn nhưng mang lại sự tiện lợi vượt trội, giúp người bệnh nhìn rõ ở nhiều khoảng cách, giảm phụ thuộc vào kính và nâng cao chất lượng cuộc sống sau mổ.
Tương tự về kỹ thuật mổ, phương pháp Phaco thông thường đã phổ biến rộng rãi, hiệu quả cao và chi phí hợp lý. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân có điều kiện, việc lựa chọn phẫu thuật đục thủy tinh thể bằng laser Femtosecond là một lựa chọn đầu tư xứng đáng. Công nghệ này sử dụng laser năng lượng thấp để thực hiện các bước mổ với độ chính xác cao, hạn chế chấn thương mô mắt, giúp bảo tồn cấu trúc trong mắt tốt hơn và giảm nguy cơ biến chứng.
Đục thủy tinh thể là một bệnh lý phổ biến, tiến triển âm thầm và có khả năng phục hồi hoàn toàn thị lực nếu được can thiệp đúng thời điểm. Việc xác định khi nào phẫu thuật đục thủy tinh thể không nên dựa vào quan sát đơn thuần, mà cần Bác sĩ cân nhắc nhiều yếu tố, bao gồm mức độ suy giảm thị lực, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, nguy cơ biến chứng nếu trì hoãn, cũng như nhu cầu cụ thể của từng người bệnh.